Donald Trump áp thuế gây xáo trộn ngành năng lượng xanh

Các mức thuế mới của Donald Trump dự kiến sẽ giáng một đòn mạnh vào ngành năng lượng tái tạo, đẩy giá cả tăng cao, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và làm suy yếu tham vọng của Mỹ trong việc dẫn đầu cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo, theo nhận định của các lãnh đạo trong lĩnh vực công nghệ sạch.

Các mức thuế từ 10% đến 49% áp dụng lên linh kiện điện tử, hệ thống lưu trữ pin và thiết bị khác từ Trung Quốc, Đông Nam Á và châu Âu tạo ra cú đòn kép đối với một ngành vốn đã chịu ảnh hưởng từ sự ưu ái của Trump dành cho ngành nhiên liệu hóa thạch và sự quan tâm hạn chế đối với năng lượng sạch.

Giá điện có nguy cơ tăng cao

Nhiều nhà lãnh đạo cảnh báo chi phí tăng thêm từ những mức thuế này sẽ khiến hóa đơn điện tăng cao hơn nữa. Giá điện năm ngoái đã tăng nhanh gấp đôi so với lạm phát, theo Bank of America, trong khi nhiều công ty điện lực yêu cầu các cơ quan quản lý cho phép tăng giá ở mức hai con số để bù đắp chi phí lao động, nguyên vật liệu và nâng cấp lưới điện.

“Điều này có thể là một yếu tố cản trở tiềm năng khi chúng ta thực sự cần đưa nước Mỹ vào kỷ nguyên thống trị năng lượng mới để trở thành trung tâm dữ liệu và công nghệ AI”, bà Sandhya Ganapathy - Giám đốc điều hành của EDP Renewables North America, một trong những nhà phát triển lớn nhất về năng lượng gió, mặt trời và lưu trữ pin tại Mỹ cho biết. “Từ góc độ kinh doanh, điều này thật đáng lo ngại và gây ra sự gián đoạn”, bà nói thêm.

Julien Dumoulin-Smith - nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư Jefferies nhận định rằng, các mức thuế này đã tạo ra “rất nhiều xáo trộn” trong bối cảnh ngành công nghiệp vẫn chưa chắc chắn liệu Trump có hủy bỏ các ưu đãi hấp dẫn dành cho năng lượng xanh được đưa ra dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden hay không.

Ông nói: “Các mức thuế cung cấp thêm một lý do để các công ty trì hoãn đầu tư. Và vấn đề hiện tại là chuỗi cung ứng nội địa ở Mỹ vẫn chưa đủ lớn trong nhiều lĩnh vực năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, lưu trữ pin và gió. Hầu như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc mua từ nước ngoài”.

Chính quyền Biden trước đó đã thúc đẩy một làn sóng sản xuất nội địa bằng cách đưa ra hàng trăm tỷ USD tín dụng thuế thông qua Đạo luật Giảm Lạm Phát (IRA - Inflation Reduction Act) và Đạo luật Khoa học và Chip (Chips and Science Act). Hơn 200 dự án sản xuất quy mô lớn đã được khởi động kể từ khi luật này được thông qua hơn hai năm rưỡi trước, mặc dù nhiều nhà máy vẫn chưa đi vào sản xuất.

Trung Quốc chiếm phần lớn sản xuất linh kiện công nghệ sạch toàn cầu Tỷ lệ sản xuất theo quốc gia năm 2023 (%)

Năng lượng xanh dễ bị tổn thương bởi các mức thuế

Các nhà phân tích cho rằng năng lượng xanh đặc biệt dễ bị tổn thương trước các mức thuế quan do phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu từ nước ngoài và sự hỗ trợ giảm sút từ chính phủ. Ông Trump đã cam kết sẽ dỡ bỏ Đạo luật Giảm Lạm Phát, gọi đây là một “trò lừa đảo xanh mới”, đồng thời tạm dừng cấp phép và cho vay đối với một số dự án năng lượng tái tạo, ưu tiên phát triển các dự án nhiên liệu hóa thạch. Điều này đã làm giảm đầu tư vào ngành năng lượng xanh, vốn đang phải đối mặt với chi phí bổ sung khi tìm nguồn thiết bị từ các quốc gia chịu thuế quan trừng phạt.

Một trong những chuỗi cung ứng dễ bị tổn thương nhất là lưu trữ pin, yếu tố thiết yếu để lưu trữ năng lượng tái tạo. Theo công ty nghiên cứu dữ liệu Rho Motion, hơn 90% pin lưu trữ năng lượng lithium-ion được triển khai tại thị trường lưu trữ của Mỹ năm ngoái có nguồn gốc từ Trung Quốc. Mặc dù có những nỗ lực xây dựng sản xuất nội địa tại Mỹ, nhưng năng lực quốc gia vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu.

Nhập khẩu pin lưu trữ từ Trung Quốc phải chịu thêm mức thuế 34%, cộng với mức 20% đã được công bố trước đó bởi chính quyền. Tổng cộng, các mức thuế hiện hành đối với pin lưu trữ, cùng với các mức thuế mới của Trump và các kế hoạch tăng thuế trước đó của chính quyền Biden, sẽ nâng tổng mức thuế đối với pin từ Trung Quốc lên tới 82.4% vào năm 2026.

“Ngành lưu trữ của Mỹ sẽ phải trả giá cao hơn đáng kể so với các nơi khác trên thế giới”, bà Iola Hughes, nhà phân tích tại Rho Motion, nhận định.

Hughes cho biết một số nhà máy sản xuất pin lưu trữ trong nước ở Mỹ đang tăng sản lượng nhưng ngay cả những nhà máy này vẫn phụ thuộc vào việc nhập khẩu nguyên liệu cathode (cathode chứa các vật liệu hoạt tính như oxit kim loại) từ Trung Quốc – vốn cũng phải chịu thuế quan.

Ngành sản xuất tấm pin mặt trời của Mỹ đã phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây nhưng nước này vẫn nhập khẩu khoảng 95 triệu tấm quang điện năm ngoái, một phần do các nhà phát triển tích trữ trước những thay đổi dự kiến, theo số liệu từ Rystad Energy.

Phần lớn nguồn nhập khẩu đến từ các quốc gia chịu mức thuế cao như Việt Nam, Malaysia và Thái Lan. Điều này diễn ra sau khi các mức thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu năng lượng mặt trời từ các quốc gia này được công bố vào năm ngoái, trước khi Trump nhậm chức. Ông Marius Mordal Bakke - Phó Chủ tịch nghiên cứu năng lượng mặt trời tại Rystad dự đoán Mỹ sẽ bắt đầu nhập khẩu nhiều hơn từ Trung Đông và châu Phi.

“Chúng tôi kỳ vọng một số kế hoạch sản xuất pin và mô-đun nội địa sẽ được đẩy nhanh, nhưng chi phí cho các nhà phát triển vẫn sẽ tăng”, ông nói và cho biết thêm rằng Mỹ vẫn phụ thuộc vào việc nhập khẩu polysilicon và tấm wafer.

Ngành năng lượng gió của Mỹ cũng nhập khẩu nhiều linh kiện như cánh quạt, hệ truyền động và hệ thống điện tử, với gần một nửa lượng nhập khẩu năm 2024 đến từ EU, theo Rystad. Một báo cáo tháng 2 của Wood Mackenzie cảnh báo mức thuế phổ quát 25% đối với tất cả sản phẩm gió nhập khẩu sẽ làm tăng chi phí dự án lên 7% và khiến một số dự án gặp rủi ro.

Ngoài ra, Mỹ còn nhập khẩu nhiều linh kiện quan trọng để nâng cấp lưới điện nhằm đáp ứng nhu cầu điện tăng cao. Những linh kiện này giờ đây sẽ trở nên đắt đỏ hơn và đẩy giá điện lên cao đối với khách hàng.

Bà Ganapathy thuộc EDP cho biết: “Cho dù đó là máy biến áp hay bộ ngắt mạch, rất nhiều thứ đang được nhập khẩu từ nước ngoài như Canada hoặc Mexico hoặc các khu vực khác trên thế giới. Và thuế quan không chỉ ảnh hưởng đến các dự án mới chúng tôi muốn triển khai mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định của lưới điện”.

Bà kết luận: “Thực tế là chúng ta phải bắt kịp với kịch bản nhu cầu năng lượng đang gia tăng rất nhanh chóng”.

Quốc An (Theo FT)

FILI