Giá heo tăng “bật nóc”: Chuyện gì đang xảy ra ở thủ phủ chăn nuôi heo phía Nam?

Từ đầu năm 2025, giá heo hơi toàn quốc tiếp diễn đà tăng, mức tăng đã lên tới 27%. Tuy nhiên, sự phân hóa về giá xảy ra tương đối rõ rệt giữa 2 miền khi nhiều khu vực miền Nam ghi nhận mức tăng giá rất mạnh, vượt mốc 80,000 đồng/kg, bao gồm cả “thủ phủ chăn nuôi” Đồng Nai.

Số liệu từ Anova Feed, vào ngày 28/2/2025, giá heo hơi trung bình cả nước rơi vào khoảng 75,800 đồng/kg, tăng 23% so với đầu năm, với xu hướng tăng vẫn tiếp diễn. Cập nhật đến 06/03, giá heo trung bình đã lên đến 78,000 đồng/kg, tức tăng gần 27%.

Nhìn vào biểu đồ, có thể thấy sự chênh lệch rất lớn giữa các tỉnh miền Bắc và khu vực phía Nam. Trong khi miền Bắc dao động từ 75,000 – 78,000 đồng/kg, giá heo hơi tại các tỉnh miền Trung và phía Nam hầu hết đã vượt ngưỡng 80,000 đồng.

Nguồn: Anova Feed

Tỉnh neo giá cao nhất là Đồng Nai, ở mức 83,000 đồng/kg. Điều này có thể xem là kỳ lạ, bởi giá phụ thuộc vào cung - cầu, trong khi Đồng Nai vốn được mệnh danh là “thủ phủ chăn nuôi”, dẫn đầu cả nước về tổng đàn.

Chuyện gì xảy ra ở “thủ phủ chăn nuôi heo”?

Trao đổi với chúng tôi, ông Trương Sỹ Bá - Chủ tịch HĐQT CTCP Nông nghiệp BAF (HOSE: BAF) - cho rằng, câu chuyện giá tăng về bản chất là diễn biến giữa cung và cầu. Trong đó, dịch tả heo châu Phi (ASF) bùng phát trở lại là nguyên nhân đẩy nguồn cung đi xuống.

Về dịch bệnh, thống kê từ BAF, quý cuối năm 2024, cả nước có gần 1.6 ngàn ổ dịch mới, tăng 79% so với cùng kỳ tại 48 tỉnh và gấp 2.5 lần tại 20 tỉnh. Trong những tháng đầu năm, đã có một số trại heo lớn ghi nhận các ca mắc (hoặc nghi mắc) ASF.

Một đại diện khác của "heo ăn chay" nhận định, dịch bệnh đang bùng phát mạnh tại các khu vực phía Nam. Đồng thời, việc vận chuyển heo giữa 2 miền Nam - Bắc (chuyển heo thịt về miền Nam, chuyển heo con ra miền Bắc) góp phần gây lây nhiễm chéo, khiến dịch lan rộng, nông dân và một số trại lớn không thể tái đàn, khiến nguồn cung đi xuống. Những đơn vị chịu ảnh hưởng có cả các doanh nghiệp lớn, có yếu tố nước ngoài.

Cùng với đó, Luật Chăn nuôi mới có hiệu lực từ 1/1/2025 tạo ra cuộc đại di dời trong năm 2024, khiến nhiều hộ chăn nuôi phải bán tháo và đóng cửa hoặc dời đến địa điểm khác. Về cơ bản, họ chưa thể tái đàn và tác động mạnh đến nguồn cung heo.

Việc thiếu hụt nguồn cung do tác động của dịch bệnh và Luật Chăn nuôi mới được cho là nguyên nhân giảm cung heo và đẩy giá tăng lên Nguồn: BAF

Quan điểm của BAF cũng tương đồng với ý kiến của nhiều chuyên gia trong ngành. Đầu năm 2025, Tiến sĩ Vũ Ngọc Sơn - nguyên Giám đốc Trung tâm Thực nghiệm và Bảo tồn vật nuôi thuộc Viện chăn nuôi - từng nhận định: dịch bệnh ASF khó kiểm soát vào giai đoạn trước Tết Nguyên đán, vì nhiều nguyên nhân.

Thứ nhất, chăn nuôi nông hộ vẫn phát triển và chưa dừng lại, trong khi các biện pháp giúp người nông dân chăn nuôi an toàn vẫn chưa đầy đủ. “Chăn nuôi nông hộ là đặc trưng của chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán, thiếu kiểm soát, nên dịch bệnh luôn tiềm ẩn, đe dọa” - trích lời TS. Vũ Ngọc Sơn.

Bên cạnh đó, vị chuyên gia cho biết, vaccine ASF của Việt Nam dù đã có nhưng độ phủ chưa rộng. Vaccine được chỉ định trên cá thể 8-10 tuần tuổi, còn heo cha mẹ không tiêm, nghĩa là vẫn còn dịch, trong khi một con nhiễm là có thể phải tiêu hủy cả đàn. Đồng thời, khi thịt heo giá cao, người nông dân đổ xô nuôi, tức việc vận chuyển từ các vùng cũng sôi động hơn, dẫn đến lây nhiễm chéo.

Ông Nguyễn Trí Công - Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai cũng có nhận định tương tự. Chia sẻ với phóng viên, ông cho biết: vaccine ASF dù đã tỏ ra hiệu quả, nhưng thành công chỉ ở mức nhất định. Sự thành công này phải đi cùng với các điều kiện khác, không giống như các bệnh có vaccine hiện nay - chỉ cần tiêm là bảo vệ triệt để.

“Dịch ASF có mặt cả trăm năm nay, nhiều nơi cố gắng làm vaccine mà không thành công. Việt Nam sản xuất được cũng nhờ sự tài trợ của các cơ quan, tổ chức, đặc biệt từ phía Hoa Kỳ, mức độ thành công chỉ là nhất định chứ không phải 100%. Khi chích vào, lại phải đáp ứng các điều kiện về an toàn sinh học và về tất cả các dịch bệnh khác thì mới hiệu quả” - trích lời Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai.

Ông Công cũng chỉ ra thực trạng rằng, ASF dai dẳng một phần vì công tác an toàn sinh học trước kia chưa tốt. “Có một cái dở nhất. Giải pháp trước kia là chôn lấp tại trại, đã gây ra nhiều ảnh hưởng. Thứ nhất là nguồn nước, dù đã có khuyến cáo phủ bạt để chôn nhưng thật ra cũng chưa triệt để. Mầm bệnh sẽ ở trong khu vực trại rất lâu. Từ đây dẫn đến khả năng tái đàn rất khó. Ngoài ra còn chuyện thời tiết và kiểm soát an toàn sinh học. Nếu không làm tốt, dù có chích vaccine thì dịch vẫn sẽ bùng phát nhanh trở lại. Thời tiết trong giai đoạn gần đây rất thất thường, nên dễ bùng dịch”.

Cũng theo ông Công, ASF không phải là dịch bệnh duy nhất. Trong thời điểm giao mùa, với công tác an toàn sinh học chưa đảm bảo, nhiều bệnh khác có thể xảy ra với heo như PED (tiêu chảy cấp), hoặc APP (viêm màng phổi).

“Bệnh (PED) không gây chết heo nái, nhưng gây hao hụt trên đàn heo con. Có những trang trại hao hụt tới 30-40% lượng heo con. Bệnh viêm phổi vừa qua cũng có bùng phát. Những hao hụt ngắn hạn này làm cho giá heo tăng. Do đó, an toàn sinh học phải đưa lên gần tuyệt đối thì mới an toàn” - vị chuyên gia cho hay.

Chủ tịch Hội chăn nuôi Việt Nam - TS. Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh yếu tố cung - cầu. Theo ông Dương, chu kỳ thường thấy là sau Tết, thực phẩm sẽ khan và giá tăng vì hấp thụ quá nhiều trong dịp lễ. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến nguồn cung thiếu là vì dịch bệnh.

“Các dịch bệnh, bao gồm ASF và lở mồm long móng, làm cho sức sản xuất bị tác động và đẩy giá heo tăng lên trong thời gian vừa rồi” - theo ông Dương - “Ở phía Nam, người ta tập trung chăn nuôi quy mô lớn. Không chỉ các hộ tham gia chăn nuôi mà nhiều công ty, nhiều trại lớn cũng xảy ra dịch. Điều này làm cho đầu heo của các tỉnh, khu vực phía Nam giảm, khiến giá tăng lên”. 

Các chuyên gia chung nhận định rằng dịch bệnh là một phần nguyên nhân đẩy giá heo đi lên. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, ông Dương còn đề cập đến vấn đề “tát nước theo mưa”, khi thương lái hoặc người chăn nuôi giữ heo để chờ tăng giá. “Đây cũng là yếu tố tâm lý, tạo ra những đợt sóng tăng giá chứ cũng không phải là thiếu ngay tức thì. Người chăn nuôi và thương lái đã tác động một phần đến thị trường”.

Giá còn tăng nữa không?

Theo ông Trương Sỹ Bá, dịch bệnh đã tác động lớn đến ngành chăn nuôi heo cả nước, bao gồm cả nhóm chăn nuôi công nghiệp. Tuy nhiên, ông cho rằng, nhóm công nghiệp dù sao cũng có quy mô lớn hơn, chuồng trại tốt hơn, tức quản trị an toàn sinh học tốt hơn nhỏ lẻ. “Nhưng không phải bên nào cũng giống nhau. Có nhiều đơn vị xây dựng từ lâu, chuẩn xây dựng đã cũ, không phù hợp với điều kiện mới của dịch. Đây là điều cần khắc phục dần.

BAF có lợi thế là đầu tư sau, nên các thiết kế chuồng trại, an toàn sinh học được xây dựng theo điều kiện có dịch, giúp hạn chế tối đa dịch bệnh, kiểm soát tốt hơn. An toàn sinh học vẫn đang là vấn đề sống còn của ngành chăn nuôi nên BAF thường xuyên cập nhật, thay đổi, kiểm soát chặt chẽ hơn, đặc biệt là sau khi hợp tác với tập đoàn Muyuan đã tập trung cải tiến chuẩn chuồng trại để giải quyết bài toán dịch bệnh” - trích chia sẻ của Chủ tịch “heo ăn chay”.

Về giá heo hơi, dù hiện tại đang tăng rất mạnh và chưa có tín hiệu dừng lại, ông Bá cho rằng giá khó có thể vượt lên quá cao, vì “người dân sẽ chuyển sang ăn các loại thực phẩm khác rẻ hơn”.

Ông Nguyễn Trí Công cũng nhận định tương tự. Theo ông, việc giá heo tăng như hiện tại chỉ là nhất thời, mang tính chất thời điểm. “Trong quý 1 hoặc sau đó, khi đàn heo phục hồi, giá sẽ dần bình thường trở lại”.

Tương tự, TS. Nguyễn Xuân Dương cũng cho rằng thị trường sẽ dần điều tiết trở lại khi giá heo tăng quá mạnh. “Gà đang rất rẻ, tôm cá cũng nhiều, người tiêu dùng sẽ chuyển sang tiêu dùng các loại khác. Tôi cho đấy là điều tích cực. Có lẽ trong tháng 3, giá sẽ hạ nhiệt và giảm dần”.

Châu An

FILI