Hết thời tiền rẻ, giới startup chịu áp lực bán mình trong năm 2023

Các công ty khởi nghiệp đang lên kế hoạch IPO hay chuẩn bị cho một thương vụ mua lại quy mô lớn có thể sẽ gây thất vọng trong năm 2023.

Thông thường, mục tiêu của những người sáng lập startup là niêm yết công ty của họ trên sàn chứng khoán, với giải thưởng cao nhất là một thương vụ bán mình “béo bở” cho một công ty lớn hơn.

Một ví dụ điển hình là thoả thuận trị giá 20 tỷ USD được công bố vào tháng 09/2022, mà trong đó Adobe Inc. quyết định sẽ mua lại startup thiết kế phần mề Figma Inc. Thương vụ này, đang đợi sự chấp thuận từ cơ quan quản lý, đã nâng định giá của Figma cao gấp đôi so với định giá trong vòng gọi vốn cuối cùng, từ đó mang lại cho các nhà đầu tư sớm của startup này một khoản tiền khổng lồ. Người sáng lập của Figma, Dylan Field cũng được cho là sẽ bỏ túi 2 tỷ USD.

Người sáng lập của Figma, Dylan Field

Nhìn chung, các công ty khởi nghiệp không thực sự kiếm được nhiều tiền trong năm ngoái. Theo PitchBook Data Inc., các thương vụ mua lại doanh nghiệp được hậu thuẫn bởi vốn đầu tư mạo hiểm đã hoàn thành trong ba quý đầu năm 2022 đạt tổng trị giá 81.7 tỷ USD, giảm 40.7% so với mức 137.8 tỷ USD của cùng kỳ năm trước. Cũng trong năm ngoái, không có startup công nghệ được hậu thuẫn bởi vốn đầu tư mạo hiểm nào được niêm yết.

Tuy nhiên, giới đầu tư đang dự đoán sẽ diễn ra một loạt thương vụ mua lại vào năm 2023.

Ryan Nolan, Giám đốc điều hành của Goldman Sachs Group Inc., cho biết, thị trường năm nay sẽ chứng kiến sự quay trở lại của những thương vụ bán mình của các công ty tư nhân, điều mà phần lớn không diễn ra trong năm 2022.

Tuy nhiên, nhiều startup tham gia vào các giao dịch như vậy sẽ không gặp may mắn như Figma. Ông Nolan nói rằng việc thiếu các thương vụ mua lại startup vào năm ngoái phần lớn là do sự mất kết nối giữa người mua và người bán. Trong đó, người mua thì tìm kiếm những món hời, còn người bán lại kỳ vọng công ty của họ sẽ bán được ở mức giá mà họ đã nhận được khi thị trường bùng nổ.

Ông nói: “Chúng tôi hy vọng khoảng cách đó sẽ thu hẹp vào năm 2023”.

Ngay cả thỏa thuận mua lại Figma, một trong những kết quả thành công nhất mọi thời đại của giới startup, cũng cho thấy một rắc rối trong ngành này. Figma được phần lớn thị trường dự đoán là đang trên đường IPO cho đến khi thị trường biến động mạnh, khiến cánh cửa đó phải đóng lại. Danny Rimer của Index Ventures, một nhà đầu tư của Figma, cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào ngày thỏa thuận được công bố hồi tháng 09/2022: “Đây là thời điểm rất thích hợp để các công ty xem xét đâu là đối tác chiến lược phù hợp”.

Trước năm 2022, các startup đã kiếm tiền rất dễ dàng trong một khoảng thời gian dài bất thường và nhiều người đã đủ rủng rỉnh tiền để không phải đưa ra những quyết định khó khăn. Sau đó, các nhà đầu tư trên thị trường đại chúng bắt đầu ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn hơn là sự tăng trưởng nhanh, làm giảm tỷ lệ startup IPO và khiến giới đầu tư mạo hiểm phải điều chỉnh cho phù hợp. Diễn biến này cũng khiến việc huy động vốn trở nên khó khăn hơn.

Theo khảo sát gần đây với 450 nhà sáng lập startup đang ở giai đoạn đầu tại Mỹ và châu Âu, khoảng 80% startup đang ở giai đoạn đầu không có đủ tiền mặt để vượt qua một năm nữa. Những nhà đầu tư bỏ tiền vào các công ty ở giai đoạn cuối như Klarna, ServiceTitan và Snyk vào năm 2022 cũng đang định giá họ ở mức thấp hơn các vòng gọi vốn trước đó.

Theo số liệu gần đây nhất của CB Insights, có hơn 1,200 công ty công nghệ tư nhân có giá trị trên 1 tỷ USD. Sự không chắc chắn trong cách định giá các công ty này ở thị trường hiện tại đang khiến họ khó huy động vốn hơn nếu không chấp nhận mức định giá thấp hơn.

Michael Brown, đối tác tại Fenwick & West LLP, cho biết nhiều startup cuối cùng có thể phải bán mình với giá thấp hơn kỳ vọng trước đó của họ. Ông nói: “Các công ty tư nhân đang dần nhận ra rằng định giá trong vòng gọi vốn tư nhân gần đây nhất của họ không còn là một tiêu chuẩn hợp lệ nữa”.

Các công ty khác có thể sẽ cố gắng lèo lái vượt qua khó khăn cho đến khi thị trường cải thiện. Giới đầu tư mạo hiểm đã nói với các công ty khởi nghiệp rằng hãy kiên nhẫn, rằng họ thường sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận các điều khoản kém thuận lợi hơn.

Carolina Brochado, đối tác của EQT Partners, cho biết: “Một số startup sẽ gặp khó khăn trong việc huy động vốn. Tình thế tiến thoái lưỡng nan này sẽ dẫn đến việc họ phải ngày càng mở hơn hoặc là có nhu cầu được mua lại. Trong một số trường hợp, đó sẽ là lựa chọn duy nhất”.

Kim Dung (Theo Bloomberg)

FILI