Vụ sụp đổ của Silicon Valley Bank: Rủi ro hệ thống hay chỉ là trường hợp cá biệt?

Vụ sụp đổ của Silicon Valley Bank (SVB) đang gây hoảng loạn cho thị trường và làm dấy lên câu hỏi không mấy dễ chịu: Liệu sự vụ này có tác động tới hệ thống ngân hàng và châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng mới?

* Silicon Valley Bank: Đế chế hơn 40 năm sụp đổ trong 48 giờ

* Cựu quan chức Mỹ cảnh báo hậu quả nghiêm trọng từ sự sụp đổ của Silicon Valley Bank

* Rắc rối ở Silicon Valley Bank khiến giới đầu tư “đứng ngồi không yên”

Trước đó, nhà quản lý quỹ đầu cơ tài ba Bill Ackman đã so sánh SVB với Bear Stearns - ngân hàng đầu tiên sụp đổ trong giai đoạn đầu khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007-2008.

"Rủi ro sụp đổ và mất tiền gửi ở thời điểm này sẽ làm các ngân hàng có mức an toàn vốn thấp sẽ đối mặt với nguy cơ bị rút tiền ồ ạt và sụp đổ sau đó. Hiệu ứng domino sẽ xảy ra", Ackman viết trên Twitter.

Tuy vậy, đa số chuyên viên phân tích cho rằng sự sụp đổ của SVB chỉ là trường hợp cá biệt tại thời điểm này. Là ngân hàng quan trọng với giới startup Mỹ, SVB chịu sức ép lớn khi nguồn vốn dần cạn - vốn là hệ quả do kinh tế đi xuống và lãi suất tăng nhanh.

"Lý do SVB gặp rắc rối là quá phụ thuộc vào một số ngành", Jonas Goltermann, Chuyên gia kinh tế tại Capital Economics, cho biết. Ông nói rằng phần lớn ngân hàng khác đều "đa dạng hóa tốt hơn".

Thứ trưởng Tài chính Mỹ Wally Adeyemo hôm 10/03 cũng trấn an người dân về sức khỏe của hệ thống ngân hàng Mỹ sau sự sụp đổ của SVB. "Giới chức liên bang theo dõi sát sao định chế tài chính này. Hiện tại, chúng tôi vẫn rất tự tin vào sự vững chắc của toàn hệ thống", ông cho biết.

Những bình luận trên được đưa ra sau khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen triệu tập cuộc họp bất thường về SVB. "Chúng tôi có các công cụ cần thiết để xử lý các sự kiện như SVB", Adeyemo nói. Bên cạnh đó, Mỹ cũng đã cải tổ nhiều quy định về quản lý ngân hàng từ sau khủng hoảng 2008.

Dù vậy, sự sụp đổ của SVB đã phơi bày những thách thức nảy sinh từ chiến dịch nâng lãi nhanh nhất trong nhiều thập kỷ. Các ngân hàng trung ương trên toàn cầu phải nâng lãi để ghìm cương lạm phát. Tuy nhiên, tốc độ tăng nhanh chóng đã tạo ra nhiều vấn đề khó lường trước. Và thị trường lo ngại sẽ có thêm những hậu quả khôn lường khác.

Chẳng hạn, các ngân hàng đổ xô mua trái phiếu Chính phủ Mỹ và các loại trái phiếu khác khi lãi suất ở mức thấp. Vì thế, khi lãi suất tăng, giá trái phiếu sẽ giảm mạnh và khiến họ gánh khoản lỗ khổng lồ trên giấy.

Nhóm cổ phiếu ngân hàng đối mặt ác mộng

Thành lập năm 1983, SVB cho vay gần nửa số startup công nghệ và y tế tại Mỹ. Rắc rối của họ xảy đến trong tuần này, khi bất ngờ thông báo cần thêm vốn ngay lập tức. Hôm 08/03, họ công bố kế hoạch gọi vốn 2 tỷ USD từ nhà đầu tư nhằm lấp đầy khoảng trống do bán lỗ trái phiếu. SVB phải bán số trái phiếu này do các khách hàng của họ cần tiền và muốn rút bớt ra.

“Giá trái phiếu giảm chỉ trở thành vấn đề thật sự khi bảng cân đối kế toán của bạn xấu đi nhanh chóng và buộc phải bán những tài sản mà trước đó không có ý định bán”, Luc Plouvier, Chuyên gia quản lý danh mục cấp cao tại công ty quản lý tài sản Van Lanschot Kempen, cho hay.

Cổ phiếu công ty mẹ của SVB – SVB Financial Group – đã mất giá 60% hôm 09/03. Phiên sau đó, cổ phiếu này bị tạm dừng giao dịch sau thông tin nỗ lực huy động vốn bất thành và SVB đang tìm cách “bán mình”.

Sau đó, giới chức California quyết định can thiệp, đóng cửa ngân hàng và chỉ định Công ty Bảo hiểm Tiền gửi liên bang Mỹ (FDIC) tiếp quản tài sản của nhà băng này. Theo FDIC, SVB có 209 tỷ USD tài sản và 175 tỷ USD tiền gửi, tính đến cuối năm ngoái.

Giới đầu tư lo ngại sự vụ của SVB sẽ gây tác động lây lan ra cả hệ thống. Do đó, họ ra sức bán tháo cổ phiếu ngân hàng. Cổ phiếu JPMorgan Chase, Bank of America, Wells Fargo và Citigroup đều lao dốc 4%-7% trong phiên 09/03.

Sang phiên 10/03, khi các cổ phiếu ngân hàng lớn đã ổn định, trong khi cổ phiếu các ngân hàng nhỏ chịu sức ép. Chứng chỉ quỹ ETF ngân hàng S&P Regional Banking ETF giảm hơn 6%. Cổ phiếu của các ngân hàng tại châu Âu cũng không thoát ảnh hưởng.

Điều gì sẽ diễn ra kế tiếp?

Các ngân hàng quá tập trung vào một nhóm khách hàng chuyên biệt có thể hứng chịu áp lực trong thời gian tới. Trước đó, Silvergate - ngân hàng quan trọng với ngành tiền ảo - cho biết sẽ dừng hoạt động sau khi tình hình tài chính xấu đi trông thấy.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng rủi ro lan truyền đến nay vẫn thấp.

"Nhìn chung, hệ thống ngân hàng vẫn ổn định và có khả năng chống chịu các cú sốc lớn", Jens Hagendorff, Giáo sư tài chính tại trường King’s College London, cho biết, "Tôi cho rằng SVB chỉ là trường hợp cá biệt, do họ có nguồn tiền gửi không ổn định".

Mike Mayo, Chuyên viên phân tích tại Wells Fargo, cũng có chung quan điểm rằng cuộc khủng hoảng ở SVB là "trường hợp riêng lẻ".

"Sự sụp đổ của SVB hoàn toàn khác so với khủng hoảng tài chính 15 năm trước. Khi đó, các ngân hàng chấp nhận rủi ro quá mức và mọi người nghĩ rằng tất cả đều ổn. Còn giờ, ai cũng lo ngại, nhưng nền tảng của các ngân hàng lại tốt hơn rất nhiều", ông giải thích.

Tương tự, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers cho biết ông không nhận thấy "rủi ro hệ thống" nếu sự việc này "được giải quyết hợp lý". Ông cũng tin tưởng tình hình thực tế sẽ diễn ra một cách suôn sẻ.

Dù vậy, những gì xảy ra với SVB là lời nhắc nhở với các ngân hàng khi các điều kiện kinh tế và thị trường thay đổi nhanh chóng. Sự đổ vỡ của SVB một phần do mua trái phiếu trong thời kỳ lãi suất thấp. Đà tăng nhanh của lãi suất khiến giá các tài sản như trái phiếu giảm mạnh, gây khó cho SVB khi cần vốn gấp.

SVB cũng có thể không phải là doanh nghiệp duy nhất cần giải quyết vấn đề này. "Nhiều tổ chức, từ các ngân hàng trung ương, ngân hàng thương mại đến quỹ hưu trí, đều đang ngồi trên khối tài sản có giá thấp hơn nhiều giá trị trong sổ sách. Quy mô vấn đề này bắt đầu khiến người ta lo ngại rồi", Hagendorff cho hay.

* CEO Silicon Valley Bank bán 3.6 triệu USD cổ phiếu trước khi ngân hàng sụp đổ

* Silicon Valley Bank sụp đổ

* Silicon Valley Bank không có giám đốc quản trị rủi ro trong 8 tháng

Vũ Hạo (Theo CNN)

FILI