Nhật Bản tăng mạnh trợ cấp để các công ty chuyển dịch sản xuất đến Đông Nam Á

Nhật Bản sẽ nâng mức trợ cấp của chương trình khuyến khích doanh nghiệp xây dựng cơ sở sản xuất ở Đông Nam Á để đa dạng hóa chuỗi cung ứng vốn với mục đích giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

* Rút khỏi Trung Quốc, các công ty Nhật đối mặt rào cản gì?

Chính phủ Nhật Bản sẽ trợ cấp tới 50% chi phí chuyển dịch sản xuất tới các quốc gia thuộc ASEAN cho các công ty lớn và 2/3 chi phí đối với doanh nghiệp quy mô nhỏ. Khoản trợ cấp áp dụng cho các sản phẩm có xu hướng tập trung sản xuất ở một quốc gia cụ thể.

Mục đích của chương trình là khuyến khích các công ty mở rộng sản xuất ở nhiều quốc gia chứ không phải lôi kéo họ rời bất kỳ quốc gia nào. Mặc dù Trung Quốc không được nêu tên trong kế hoạch, nhưng mục tiêu có vẻ là giảm độ phụ thuộc sản xuất vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga sẽ thông báo kế hoạch trong suốt chuyến công du tới Việt Nam trong tháng này, ngày càng nâng cao tầm quan trọng của khu vực Đông Nam Á trong chuyến công du chính thức đầu tiên của ông với vai trò nhà lãnh đạo Nhật Bản. Chuyến công du tới các quốc gia ASEAN sẽ được tận dụng để kêu gọi thực hiện các biện pháp khuyến khích đầu tư tại Đông Nam Á.

Chương trình này nhằm hỗ trợ các dự án liên quan tới việc mở rộng mạng lưới sản xuất sang các quốc gia thành viên ASEAN. Kế hoạch rút khỏi một quốc gia cụ thể nhiều khả năng sẽ bị loại bỏ.

Mặt khác, việc xây dựng nhà máy mới ở một quốc gia Đông Nam Á, nhưng vẫn duy trì sản xuất tại Trung Quốc vẫn được xem là một dạng đa dạng hóa và đủ điều kiện nhận trợ cấp từ chương trình.

Sở dĩ chương trình trợ cấp không đề cập cụ thể tới Trung Quốc vì làm vậy có nguy cơ khiến Nhật Bản bị chỉ trích bóp méo thương mại tự do.

Kế hoạch này không vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) “miễn là nó có các tiêu chuẩn khách quan để cung cấp hỗ trợ, thay vì trợ cấp cho các công ty cụ thể”, Yorizumi Watanabe, Giảng viên kinh tế chính trị quốc tế tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Kansai Nhật Bản, nhận định.

Đông Nam Á là điểm đến hấp dẫn dành cho các nhà sản xuất vì có chi phí thấp. Mức lương hàng năm trung bình cho một công nhân sản xuất là 5,956 USD ở Indonesia và 4,041 USD ở Việt Nam, trong khi ở Trung Quốc là gần 10,000 USD, theo Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản (JETRO).

Thậm chí trước khi trở thành Thủ tướng Nhật Bản, ông Suga đã nhấn mạnh tới việc giải quyết vấn đề quá phụ thuộc sản xuất vào một quốc gia cụ thể, dẫn lại bằng chứng về việc các nhà sản xuất xe hơi bị buộc đóng cửa nhà máy khi họ không nhập nguồn linh kiện từ Trung Quốc trong những ngày đầu dịch bệnh bùng phát.

Chính phủ Nhật Bản nhiều khả năng sẽ để dành một lượng tiền lớn cho cho gói ngân sách bổ sung thứ ba dành cho chương trình khuyến khích đa dạng hóa sản xuất.

Gói ngân sách bổ sung đầu tiên của Nhật Bản trong năm 2020 bao gồm 23.5 tỷ Yên (223 triệu USD) để giúp doanh nghiệp chuyển sản xuất tới Đông Nam Á để mở rộng mạng lưới cung ứng. Chính phủ đã chấp nhận 30 dự án trong vòng đăng ký đầu tiên kết thúc vào tháng 6/2020.

Thế nhưng, chương trình này không được chú ý tới bằng một sáng kiến tương tự có quy mô lớn hơn để thúc đẩy sản xuất tại quê nhà. Chương trình thứ hai đã thu hút hơn 1,700 đơn đăng ký với tổng trị giá gấp 10 lần so với gói ngân sách 2 tỷ USD, cuối cùng Chính phủ đã thông qua 57 dự án với tổng giá trị 544 triệu USD.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung cũng như sự trì hoãn trong việc nhập nguồn khẩu trang và các hàng hóa quan trọng khác trong đại dịch Covid-19 đã làm nảy sinh mối nguy cơ tiềm tàng của mạng lưới cung ứng phụ thuộc vào Trung Quốc.

Washington đã cấm các nhà sản xuất thiết bị viễn thông Trung Quốc nhập hàng từ thị trường Mỹ vì lo ngại rò rỉ những thông tin nhạy cảm cho Bắc Kinh, từ đó thúc đẩy các đồng minh như Nhật Bản, Anh và Australia làm theo.

Trung Quốc đã đối phó bằng cách siết chặt kiểm soát đối với việc xuất khẩu hàng hóa sản xuất tại nước nhà. Các doanh nghiệp Nhật Bản có hoạt động tại Trung Quốc có khả năng rơi vào tầm ngắm của Trung Quốc.

* 'Có làn sóng đầu tư Việt Nam + 1 ở nhiều doanh nghiệp Nhật'

* Hai mũi nhọn tân Thủ tướng Nhật có thể hợp tác với Việt Nam

* Hàng loạt công ty Nhật muốn đa dạng hóa sản xuất ra bên ngoài Trung Quốc

Vũ Hạo (Theo Nikkei Asia)

FILI