Chủ tịch Quốc hội: Sửa luật đất đai tuyệt đối tránh hợp thức hóa những vi phạm hiện nay

Sáng 22/ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo luật Đất đai (sửa đổi). Cho ý kiến về dự án Luật này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh sửa luật Đất đai tuyệt đối tránh hợp thức hóa các sai phạm hiện nay, đồng thời không phải cứ tổ chức, cá nhân có ý kiến, đề xuất cũng đưa vào luật.

Tiếp tục chương trình phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9/2022, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến lần đầu về dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Đây là dự án luật dự kiến sẽ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu tiên tại kỳ họp thứ 4 tới và sẽ được xem xét, thông qua sau 3 kỳ họp.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Đất đai (sửa đổi)

Những nội dung đổi mới cơ bản

Dự Luật hiện được bố cục gồm 16 chương, với 240 điều, trong đó giữ nguyên 48 điều; sửa đổi, bổ sung 156 điều; bổ sung mới 36 điều và bãi bỏ 8 điều.

Dự thảo Luật đã thể chế các định hướng trong Văn kiện Đại hội Đảng khóa XIII, các nghị quyết của Đảng, của Quốc hội. Đặc biệt đã thể chế hóa 3 mục tiêu tổng quát, 6 mục tiêu cụ thể, 6 nhóm giải pháp và 8 nhóm chính sách lớn tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương và giải quyết các vấn đề đặt ra từ thực tiễn, phù hợp với xu thế phát triển

Các nội dung đổi mới cơ bản là: Làm rõ phạm vi quy định của Luật Đất đai với các luật khác có liên quan. Quy định cụ thể hơn quyền và trách nhiệm của Nhà nước với vai trò là đại diện chủ sở hữu, thống nhất quản lý đối với đất đai và quyền, nghĩa vụ của công dân đối với đất đai. Đổi mới, nâng cao chất lượng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; bảo đảm thống nhất, đồng bộ, gắn kết thúc đẩy phát triển; quản lý chặt chẽ đất đai về số lượng, chất lượng.

Tăng cường công khai, minh bạch, bình đẳng trong giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, tiếp cận đất đai. Tiếp tục thực hiện công khai minh bạch trong thu hồi đất; giải quyết hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư. Hoàn thiện các quy định để thúc đẩy phát triển lành mạnh thị trường bất động sản, trong đó có thị trường quyền sử dụng đất; phát huy nguồn lực đất đai. Đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm; giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực...

Thẩm tra về dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh khẳng định, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đất đai với những lý do như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Đất đai (sửa đổi) cũng là một trong những nhiệm vụ lập pháp trọng tâm đã được đề ra trong Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 5/11/2021 của UBTVQH về triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Các nội dung của dự thảo Luật cơ bản phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát kỹ các trường hợp thu hồi đất quy định tại Điều 69 và Điều 70 dự thảo Luật, bảo đảm các nguyên tắc theo quy định tại Điều 54 Hiến pháp năm 2013: "Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng".

Về tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị trong quá trình soạn thảo cần lưu ý, bảo đảm sự phù hợp, tương thích giữa Luật Đất đai và các luật có liên quan, thực hiện mục tiêu của Nghị quyết số 18-NQ/TW là đến năm 2023, hoàn thành sửa đổi Luật Đất đai năm 2013 và một số luật liên quan, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất. Đề nghị rà soát, đánh giá kỹ hơn về tính tương thích của dự thảo Luật với với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời, đề nghị tiếp tục rà soát kỹ các quy định của dự thảo Luật và thể chế hóa đầy đủ, cụ thể hơn các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp được đề ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy hồ sơ dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đã cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định tại Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đề nghị tiếp tục hoàn thiện hồ sơ tài liệu dự án Luật để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4.

Đồng thời đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát bố cục của dự thảo Luật để bảo đảm tính logic, hệ thống của các quy định. Bên cạnh đó, qua rà soát sơ bộ cho thấy có khoảng hơn 80/240 điều có nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết.

Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát các nội dung này để luật hóa tối đa các vấn đề có thể quy định ngay trong Luật.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ

"Tuyệt đối tránh hợp thức hóa những vi phạm hiện nay"

Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhìn nhận, sửa luật Đất đai là ví dụ sinh động nhất để đánh giá năng lực cũng như thực hiện chủ trương chống tiêu cực, cài cắm lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật.

"Tổng bí thư đã nói rồi, giàu cũng vì đất, nghèo cũng vì đất. Tranh chấp khiếu kiện 60 - 70% vì đất đai. Cạn tàu ráo máng với nhau cũng vì đất đai, mất tình làng nghĩa xóm, anh em trong nhà cũng vì đất đai. Thậm chí tham nhũng, đi tù đi tội cũng vì đất đai… Án dân sự, hành chính, hình sự cũng từ đất đai", ông Huệ nói và nhấn mạnh trách nhiệm của các cơ quan trong sửa luật Đất đai là rất lớn.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, quá trình sửa đổi luật cần bám sát chủ trương của Đảng, trực tiếp là Nghị quyết 18 và cụ thể hóa bằng quy định pháp luật chứ không nhắc lại nghị quyết.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, khi xây dựng Nghị quyết 18 có 19 nhóm vấn đề lớn khác nhau đặt ra cho ý kiến. Tuy nhiên, Bộ Chính trị khi trình T.Ư rút lại chỉ còn 16 nhóm.

Do đó, ông đề nghị những vấn đề chưa rõ, chưa chín, chưa đủ cơ sở đã được kết luận trong Nghị quyết của T.Ư thì "tuyệt đối chưa đưa vào luật".

"Chỉ cụ thể hóa những gì đã chín, đã rõ. Những gì đã không đưa vào nghị quyết thì không đưa vào luật, vì làm như thế là sai nguyên tắc. Không thể đưa vào dự thảo phương án 1 phương án 2 để xin ý kiến", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội dẫn quy định tại dự thảo đề nghị nhà nước thu hồi đất với dự án có 80% người dân đồng thuận và cho rằng đây là vấn đề không đúng nguyên tắc.

"Cơ chế dự án đang tự thỏa thuận, bây giờ bảo 80% thỏa thuận xong rồi, 20% chưa đồng thuận lại áp dụng cơ chế hành chính để thu hồi đất thì không được. Đã dân sự là dân sự, không thể dân sự lại áp dụng hành chính để thu hồi được. Cái này làm sao đúng tinh thần Hiến pháp được", ông Huệ nói và đề nghị cụ thể nội hàm thu hồi đất vì mục đích công cộng.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý việc sửa đổi luật Đất đai phải khắc phục vướng mắc trong thực tiễn nhưng cũng phải đảm bảo chiến lược, lâu dài.

"Tuyệt đối tránh hợp thức hóa những vi phạm hiện nay. Những vướng mắc có tính chất vi phạm hiện nay lại đưa vào luật để hợp thức hóa thì không được".

Nhật Quang

FILI